Αράπηδες, Κωλοαλβανοί, Πούστηδες και άλλα σκουπίδια

Υπάρχει ένα ρεύμα διεκδικήσεων δικαιωμάτων μέσα από μειονοτικές (ή λιγότερο μειονοτικές) ομάδες, στα πλαίσια μιας πλουραλιστικής φιλελεύθερης κοινωνίας. Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει το πρόταγμα της ‘ορατότητας’, δηλαδή η αξίωση να είναι κάποιος ορατός σε μια κοινωνία στη βάση κάποιων χαρακτηριστικών της ταυτότητάς του, τα οποία μοιράζονται κάποιοι όμοιοί του. Αρκεί όμως να φαίνεται κάποιος με οποιονδήποτε τρόπο;

Τις εικόνες που διαμορφώνουν την αντίληψή μας για τους άλλους τις προσλαμβάνουμε από την εμπειρία μας, όμως τώρα πια αυτή η εμπειρία φιλτράρεται από τον κεντρικό σχεδιασμό των εξ ορισμού συντηρητικών επιχειρήσεων επικοινωνίας. Έτσι η ψευδαίσθηση πλουραλισμού έχει φροντίσει να φαίνονται όλοι, αλλά με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο που δεν θα προσβάλει την καθεστηκυία ιεράρχηση. Αυτό το έχουν ονομάσει πολυπολιτισμικότητα, ο πλέον παράδοξος ορισμός των τελευταίων ετών, καθώς καμώνεται πως επιχειρεί να ξεπεράσει την διαφορετικότητα τονίζοντάς την.

Ο Percival Everett στο μυθιστόρημά του Το Σβήσιμο επισημαίνει αυτή την έλλειψη στη ρητορική περί ορατότητας. Πλάθει έναν διανοούμενο αφροαμερικανό συγγραφέα, ο οποίος αντιμετωπίζει την απόρριψη επειδή δεν γράφει ‘σαν-αφροαμερικάνος’. Όταν αποφασίζει να φενακίσει το επιθυμητά ευτελές πρότυπο της αράπικης γραφής γνωρίζει την αποθέωση, ενώ ακολουθεί μια αλυσίδα κωμικοτραγικών συμβάντων. Καλή λοιπόν η ορατότητα, αλλά θα πρέπει να τη διαχειριζόμαστε μέσα από πραγματικές καταστάσεις και όχι από βολικά στερεότυπα.

Το χειρότερο στάδιο σε αυτή τη διαδικασία εξουδετέρωσης είναι η εσωτερίκευση της έξωθεν διαμορφωμένης εικόνας της ετερότητας από τον άλλο. Σήμερα τα πιο τερατώδη συντελούνται από εξουσιομανείς κλόουν που επιδίδονται στη μεταπράτηση των φαντασιώσεων του mainstream. Ο 50 Cent είναι ο υποδειγματικός εγκληματίας nigga, δημιουργική ονείρωξη για τα πατριωτικά επιτελεία του Bush, που ξεφτιλίζει τις κατακτήσεις των αφροαμερικανών όπως τις bitches του. Ο αλβανός κουτσαβάκης, ένα από τα λίγα δείγματα της μεταολυμπιακής Ελλάδας που έχει απομείνει να μας θυμίζει την πολυέξοδη φούσκα που έσκασαν στα μούτρα μας, έχει αγοράσει τη ζαντολαστιχάτη Impreza όντας πειθήνιος σε ένα μικροαστικό όνειρο που προσπαθούσαμε να ξεχάσουμε. Ο ομοφυλόφιλος είναι τα πάντα εκτός από άνθρωπος: μηχανή του σεξ, καταναλωτικό ζώον, αυτόκλητος παλιάτσος καθοδηγούμενος από οπορτουνιστές καριερίστες δικαιωμάτων. Και βέβαια, όλα αυτά τα υποτακτικά δείγματα βρίσκονται σε αλληλεγγύη μπροστά στο ένα και μόνο ίνδαλμά τους, το χρήμα. Και ο μόνος τρόπος για να το ζητιανέψουν από τους έχοντες είναι με το να είναι συνεπείς στους αντίστοιχους ρόλους του αράπη, του κωλοαλβανού και του πούστη.

Για να προλάβω παρεξηγήσεις, οφείλω να επισημάνω πως το ζήτημά μου δεν είναι να οδηγηθούμε σε μια ανεστραμμένη υποτέλεια, στη γραμμή του επειδή-είμαι-μαύρος/αλβανός/gay-έχω-διπλό-χρέος-να-αποδείξω-ότι-είμαι-καλός. Αυτό που οφείλουμε να επιζητούμε είναι η ορατότητα να περιλαμβάνει όλες τις εκδοχές και μάλιστα αρθρωμένες από τα ίδια τα υποκείμενα. Οι αναπαραστάσεις του τίτλου αυτής της δημοσίευσης είναι τόσο εμπεδωμένες που αποδεικνύουν πως η ορατότητα χωρίς πραγματική και κατοχυρωμένη ελευθερία της έκφρασης δεν αρκεί. Δίπλα σε κάθε αράπη χρειάζεται ένας Everett, δίπλα σε κάθε κωλοαλβανό χρειάζεται ένας μορφωμένος αλβανός δάσκαλος και δίπλα σε κάθε πούστη χρειάζεται ένας ανεπιτήδευτος άντρας που δεν κρύβει και χαίρεται τον έρωτά του για έναν άλλο άντρα. (ας με συγχωρήσουν οι γυναίκες αν για την οικονομία του λόγου τα παραδείγματά μου είναι λίγο φαλλοκεντρικά)

Όσο θα πιστεύουμε ότι ο άλλος είναι εκεί έξω και όχι μέσα μας, ότι μπορούμε να τον γνωρίσουμε στον εξωτισμό του και μετά να γυρίσουμε στο τσόφλι μας και όσο θα υπάρχουν chinatowns στις μητροπόλεις τόσο θα απομακρυνόμαστε από τον άλλο.

Τι μπορεί να σημαίνει να είσαι μαύρος, όμορφος και περήφανος;